Sırtlanların saltanatı: Hyenas

İsviçreli oyun yazarı Friedrich Dürrenmatt’ın trajikomedi eseri The Visit’ten uyarlanan ve Dürrenmatt’a adanan Hyenas, toplum sorgulaması yapıyor. Touki Bouki’nin (1973) ardından ikinci filmi Hyenas’ta (1993) Djibril Diop Mambety, sömürge sonrası yaşam hakkında karmaşık bir anlatı yaratıyor.

 

AÇ GÖZLÜLÜK VE YAMYAMLIĞA VURGU

Touki Bouki’de hayvan imgesiyle seyircinin karşısına çıkan Mambety, Hyenas’ta da hayvan imgelerini kullanır. Filmin girişinde yürüyen filler, filmin bitişinde uzun yürüyüşlerine devam ederler. Akbaba, boğa gibi imgelerin yanında Hyenas -sırtlanlar- da bolca kullanılır. Sırtlanlar, Afrika’da çöpçü hayvanlar olarak bilinirler. Artıklarla beslenir ve ekolojik temizlik yaparlar. Başkalarının zayıflığı ve ölümü bu süpürücü hayvanların varlık sebebidir. Defalarca tekrarlanan sırtlan görüntüleri, insanların aç gözlülük, bencillik ve yamyamlığına vurgudur.

 

SIRTLANLAŞAN COLOBANE HALKI

 

Senegal’in Colobane kasabası günden güne fakirleşirken kasabalı mülklerini satar hale gelir. Kasabanın eski sakinlerinden bayan Linguere Ramatou, doğup büyüdüğü topraklara çok zengin biri olarak geri döner. Kasaba sakinlerinin tüm beklentisi Dünya Bankası’ndan bile zengin olan Ramatou’nun kendilerine yardım etmesidir. Ancak Ramatou, kasaba halkından bunun karşılığında bir şey bekler. Ramatou’nun kasabaya gelişi törenlerle karşılanır. Protokol, kameralar her şey vardır. Bir sırtlan dahi görülür. Ramatou’nun cömertliğini artırmak için O’nu en iyi tanıyan kişi, eski aşkı, yerel bakkal sahibi Draman Drameh, gelecek başkan olarak belirlenir. Fakat Drameh ile Ramatou arasındaki ilişki karmaşık olduğu kadar acıklıdır. Linguere ve Draman, geçmiş hakkında konuşarak zaman yolculuğu yapar. 20’li yaşlardaki Drameh ile 17 yaşındaki Ramatou’nun birlikteliği genç kızın hamile kalması ile sonuçlanmıştır. Ancak Drameh, şimdiki karısı –o zamanlar zengindir- için Ramatou’yu terk etmiştir.

 

İNTİKAM ATEŞİ

 

Ramatou, trenden indiğinde bir bacağının metalle kaplı olduğu görülür. Drameh ile baş başa kaldığında ise bir kolunun da tamamen metalle kaplı olduğu görülür. Bir uçak kazasından sağ çıkan tek kişi olarak Ramatou, uzuv olarak taşıdığı metallerle artık taşlaşan bir kalbi sembolize eder. Kasabaya yardım etme gerekçesini duyuruyla ilan eden Linguere Ramatou, Colobane mahkemesini satın almak ister. Karşılığında milyonlarca dolar tutarında yardımda bulunacaktır. Geçmişten intikam almak isteyen Ramatou, aynı mahkemede adaletsizce yargılanarak bir fahişe olarak yaşamak zorunda kalmıştır. Zaten zenginliğinin kaynağı da budur. Bunun intikamını almak isteyen Linguere, Drameh’in öldürülmesi karşılığında tüm servetini kasabaya akıtacaktır.

TÜKETİM ÇILGINLIĞI

 

Colobane kasabası sakinleri yeniden aralarına katılan bayan Ramatou’nun varlığından oldukça memnundur. Sınırsız harcamalar, televizyonlar, klimalar oldukça cazip gelir. Birden bire Burkina Faso’dan gelen sarı ayakkabılar belirir. Herkesin ayaklarında vardır bunlar. Bayan Ramatou, tüketim çılgınlığını tetikler. Bay Draman yardım almak istediği her kişiden -Komiser, başkan, rahip- olumsuz yanıt alır. Çünkü Ramatou’nun paraları ve yardımları ondan çok önce bu kişilere ulaşır. Kilise bile yeni bir avize karşılığında satın alınmıştır. Bonkörce harcamalar devam eder. Lunaparktaki eğlence havai fişeklerle süslenir. Giderek daha fazla kasabalı daha fazla tüketim yapmaya başlar.

 

SIRTLANLAR ‘LEŞ’İ TEMİZLER

 

Nihayetinde taklit peruk ve cübbelerle ıssız bir yerde Drameh’i yargılayan kasabalılar, O’nu adaletle yargılayacaklarını ifade ederler. Drameh’in etrafını saran Colobane yargıçları geri çekildiklerinde ortada sadece Drameh’in paltosu vardır. Sırtlanların pislikleri/leşleri yok etmesini andıran bu sahnenin ardından Colobane’de buldozerler çalışır, yüksek binalar ve uçak görülür.

 

“SIRTLANLAR ARAMIZDA YAŞIYOR”

Colobane halkı sadece artıklarla beslenen sırtlanlara benzetilemez. Fabrikaları kapanan Colobane halkı, Batılı yaşam tarzına kendilerini kaptırırken aynı zamanda sömürge sonrası dönemde yardım ve kredi kabul ederek yeni sahiplerine bağımlı kalmaya devam ederler. Markette ve daha pek çok alışveriş merkezinde yapılan sınırsız harcamalar Colobane halkını borçlandırırken yeni sahibelerinin arzularını tatmin eden köleler haline getirir. Afrika geleneğinin bir parçası olan sırtlanlar hileci olarak betimlenirken çeşitli türleri farklı insan kimliklerini temsil eder ve bu sırtlanlar aramızda yaşamaya devam eder. Filmde, sarhoş öğretmen şu ifadeleri kullanır: “Sırtlanların saltanatı başladı”

 

Mehmet Baydemir

Yazar

 

Filmin künyesi

 

Menşei: İsviçre, Fransa, Senegal, Birleşik Krallık

IMDB: 7.4

Yönetmen: Djibril Diop Mambéty

Oyuncular: Ami Diakhate, Djibril Diop Mambety, Mansour Diouf, Calgou Fall, Faly Gueye, Mamadou Mahourédia Gueye, Issa Ramagelissa Samb

Gösterim Tarihi: 10 Şubat 1993

Dil: Wolof, Fransızca, Japonca

Tür: Komedi, Dram

Süre: 110 dakika

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir