Chatham House:  Nijeryalı Politikacıların Seçim Öncesi  Ziyaret Mekânı

1920 yılında Londra’da kurulan dünyanın en eski ve en etkili düşünce kuruluşlarından biri olan  Kraliyet Uluslararası İlişkiler Enstitüsü (RIIA) Chatham House bir asırdır dünya siyasetinin ön saflarında yer alıyor. Amacı İngiliz İmparatorluğu’nu korumak olan açıkça emperyalist bir grup olan Yuvarlak Masa Toplantısı’nın soyundan geliyor.

SESLİ MAKALE:

Chatham House, dünya siyasetinin tartışılmasında İngiliz dış politika zihniyetini ve meşguliyetini yansıtan etkili kilit bir kurumdur. Chatham House, dünyanın farklı kıtalarından çok çeşitli konuşmacılara ve dünya liderlerine ev sahipliği yaptı. Ancak Nijeryalı siyasetçilerden farklı olarak dünyadaki diğer politikacılar Londra’yı seçimler sırasında siyasi noktaları kanıtlama ve büyük bir kampanya merkezine dönüştürmedi. İki dönemdir Nijerya cumhurbaşkanlığı koltuğunda olan Muhammed Buhari’nin 2015 yılında Chatham House’daki konuşmasının ortaya çıkardığı beklentiler ve hayal kırıklıkları henüz bitmemişken, 25 Şubat 2023 tarihinde yapılması planlanan seçimlere yönelik görüşlerini ve bakış açılarını anlatmak amacıyla Chatham House Nijeryalı politikacılar ve kamu görevlileri için yeniden bir varış noktası haline geldi.

Nijerya devletinin bağımsızlığı göz önüne alındığında ve küreselleşmenin coğrafi engelleri tamamen aştığı düşünüldüğünde Nijeryalı siyasetçilerin Amerika Birleşik Devletleri ve İngiltere’ye ziyaretler gerçekleştirmesi doğal karşılanabilir. Ancak Nijerya diasporasının oy kullanmadığı ve seçmenlerin Nijerya’da olduğu göz önüne alındığında, adayların Chatham House ve benzeri yerlerde Nijerya halkına yönelik misyon ve vizyonları hakkında konferanslar ve görüşmeler düzenlemelerinin Nijerya seçimleri açısından önemi nedir? Aynı şekilde 1961 yılında kurulan Chatham House benzeri bir organ olan Nijerya’nın halkla ilişkiler konusundaki en iyi düşünce kuruluşu olan Nijerya Uluslararası İlişkiler Enstitüsü (NIIA), varken Nijeryalı siyasetçiler neden Londra ve Vaşinton’a ilgi gösteriyorlar? Özellikle genel seçim sezonunda Nijeryalı politikacılar ve siyasi adayların, son yıllarda olağan hale getirdiği Chatham House ziyaretleri sırasındaki konuşmaları ve görüşmeleri çeşitli soruları gündeme getiriyor ve farklı çevrelerde endişelere yol açıyor. Accord Partisi cumhurbaşkanı adayı olan Profesör Christopher Imumolen Chatham House’un Nijeryalı cumhurbaşkanı adaylarını davet etmesini “sömürgeci bir renk ve  “sömürge zihniyeti sergisi ” olarak tanımlıyor. Aynı şekilde Nijeryalı yorumcu Yusuf Shehu Usman cumhurbaşkanı adaylarının Chatham House’a davet edilmesinin Nijerya’daki seçim değerine hiçbir katkısının olmadığını ve adayların seçimleri kazanmak için ihtiyaç duydukları oyların İngiltere’de değil, Nijerya’da olduğunu ifade ediyor.

– Chatham House’a Giden Nijeryalı Politikacılar

 Herhangi bir politikacının Chatham House’da yaptığı konuşma veya görüşme ile seçmen görüşleri veya seçim sonuçları üzerinde yapmış olabileceği spesifik etkiyi ölçmek zordur. Nijerya’da yapılan son iki genel seçime bakıldığında ulusal siyasi eğilimler, ülke ekonomisi, güvensizlik, yoksulluk ve görevdeki politikacının etkisiz performansı gibi kilit faktörlerin seçimleri etkilediği söylenebilir.  Ancak 14 Şubat 2015 tarihinde yapılması planlanan seçimlerin Mart ayına ertelenmesinin ardından 25 Şubat tarihinde dönemin ana muhalefet partisi olan Tüm İlericiler Kongresi’nden (APC) Muhammadu Buhari Chatham House’da seçime yönelik manifestosunu özetlemek için bir konferans verdikten sonra cumhurbaşkanlığı seçimini kazandı. Bunun Buhari’nin Chatham House konuşmasının ve görüşmelerinin seçim sonuçları üzerinde doğrudan etkisi arasında bir ilişki olup olmadığını kesin olarak belirlemek zordur. İki dönemlik süre sınırından dolayı yeniden aday olamayan Buhari’nin ikinci görev süresi sona ererken Nijeryalı kilit adaylar ve politikacılar arasında seçim süreçlerinde gelenek haline gelen Chatham House ziyaretleri yeniden gündem oldu. İktidar partisi Tüm İlericiler Kongresi’nin (APC) cumhurbaşkanı adayı Bola Tinubu, İşçi Partisi’nin (LP) cumhurbaşkanı adayı Peter Obi, Yeni Nijerya Halk Partisi’nin (NNPP) cumhurbaşkanı adayı Dr. Rabiu Kwankwaso, Bağımsız Ulusal Seçim Komisyonu (INEC) Başkanı Profesör Mahmood Yakubu, gibi isimler Chatham House kürsüsünde görünen isimler oldu. Yanı sıra Sosyal Demokrat Parti başkan adayı Adewole Adebayo  “Nijerya’nın egemenliğine büyük saygı duyduğu ve seçmenlerle konuşmak için ülke kıyılarının dışına çıkmamaya karar verdiğini söyleyerek Chatham House davetini reddetti. Daha önce 2007 ve 2018 yıllarında Chatham House ziyaretinde bulunan ana muhalefet partisi Halkın Demokrat Partisi’nin (PDP) cumhurbaşkanı adayı Atiku Abubakar Şubat ayında yapılacak seçimler öncesi Chatham House’a davet edilmesine rağmen gitmedi. Ancak Atiku Abubakar’ın yakın zamanda gerçekleştirdiği İngiltere ziyareti sırasında bazı İngiliz yetkilerle görüşmeler gerçekleştirdiği biliniyor.

Şubat ayında yapılacak seçimlerin kilit adayları genel seçimler yaklaşırken yerel olarak organize edilmiş tartışmalardan kaçıp Londra ve Vaşinton’da modern bir siyasi türbeye benzeyen emperyal karargahlarda kendilerini ispatlamak ve Nijerya planları için çeşitli görüşmeler ve konuşmalar gerçekleştirdi.  Konuşmalarda Nijerya’nın ekonomik ve politik zorluklarının yanı sıra neden bir sonraki Nijerya başkanı olarak seçilmeleri gerektiği konusunda konuşmalar şaşırtıcı derecede dikkat çekti. Politikacıların İngiltere veya Amerika Birleşik Devletleri’nden destek aramaları ve bu durumun Nijerya halkının oylarından daha güçlüymüş izlenimini oluşturması gerçek demokrasi açısından düşündürücüdür. Her ülkenin diğer ülkelerle veya kurumlarla ilişkisi olabilir, ancak bu bir dış politika düşünce kuruluşu tarafından müstakbel Nijerya cumhurbaşkanı için bir inceleme veya  neo-sömürgeci bir şekilde lider seçme pratiği yoluyla olmamalıdır.

Netice itibariyle geçmişte ve günümüzde Chatham House’daki siyasi söylemin ve görüşmelerin Nijerya’nın demokrasisine ve halkın siyasi yaşamına özel olarak nasıl fayda sağlayacağı açık değil. Bununla birlikte, kuruluşun yönetişim, demokrasi ve ekonomik kalkınma konusundaki araştırma ve analizleri, ülkenin demokratik kurumlarını ve süreçlerini güçlendirmek için çalışan Nijerya’daki politika yapıcılar ve diğer paydaşlar için potansiyel olarak öngörüler ve tavsiyeler sağladığı ifade edilse de;  gerçek şu ki, bu tür sunumların hiçbiri, birçok durumda, ülkenin bugüne kadar ki politika, ekonomi ve güvenlik yönünü iyiye doğru değiştirmedi.

  • Kökü Sömürgeciliğe Dayanan Chatham House

Sömürgeciliğin en parlak döneminde, yetkili şeflerin ve diğerlerinin İngilizlere boyun eğmek üzere atandığı göz önüne alındığında buna benzer olarak Chatham House’u  ziyaret eden siyasetçilerin buradan bir onay aldıklarında kendisini bir sonraki cumhurbaşkanı olarak görmesi İngilizlerin eski kolonisi olan Nijerya üzerinde halen kapsamlı bir etkisinin olduğunu gösteriyor. Bu Chatham House gibi kurumların yönetim ve operasyonel yapıları, kökleri sömürgecilik ve emperyalizme dayanan çağdaş jeopolitik ve ekonomik gerçekleri temsil etmeye devam ettiğinin bir kanıtıdır. Her ne kadar Nijerya devleti İngiliz sömürgeciliğinden ve etkisinden kurtulmuş ve tamamen kendi yerlileri tarafından yönetiliyor gibi görünse de gerçekte devlet yerli elit ve onların İngiliz ortakları ve dostları altında kalmaya devam ediyor.

Neo-sömürgeciliğin özü, kendisine tabi olan devletin teoride bağımsız olması ve uluslararası egemenliğin tüm dış süslerine sahip olmasıdır.  Birçok analist İngiltere’nin Nijerya’ya ve eski kolonilerine olan ilgisinin devam etmesinin kesinlikle iyi niyet ve fedakarlıkla çok az ilgisi olduğunu, ancak her şeyin kişisel çıkar ve ülkenin insani ve doğal zenginliklerinin devam eden siyasi kontrolü ve ekonomik sömürüsüyle ilgili olduğunu iddia ediyor. Bu kapsamda, kilit adayların Chatham House’a davet edilmeleri iyi bir neden olmadığını belirtiyorlar. İngiltere’nin Nijerya ile arasındaki etkileşimlerde sürekli olarak var olan yeni sömürgeci etkilerin unsurları, bu iddiayı doğrulamaktadır.

Yerel elitlerin siyasi yön için eski sömürge lordlarına güvenmeye devam etmesi zihinsel bağımlılık üzerine eleştirel bir düşünmeyi gerektirir. Chatham House ziyaretleri ile seçimleri kazanma şansının artacağını düşünen bir aday sömürge zihniyetine boyun eğmekte ve siyasi politikasının dışarıdan yönlendirilmesine izin vermektedir. Bu yönüyle kökü sömürgeciliğe bağlı olan Chatham House’un pençesine düşen bir siyasetçi kazanacağı seçimin efendisi değildir. Bu Nijerya ve Nijerya halkları için gelecek adına ciddi bir tehdit faktörü oluşturmaktadır.

Her ne kadar Nijerya vatandaşları için bu ziyaretler bir anlam ifade etmese de siyasetçilerin dostları ve ortakları olarak kabul ettikleri devletlerin veya kurumların programlarını kabul etmek ve uygulamak zorunda oldukları tüm süreçler nedeniyle onların sıkı pençeleri altında kalmaya devam edecekler. Ekonomik politikaların, planlamaların ve uygulamalarının yabancı kuruluşlar tarafından sunulması ve denetlenmesi; ulusal yapı planlarının yabancı amaç ve hedeflere uygunluğu hakkında raporların yayınlanması; hükümet yetkililerin sürekli batı emperyalizminin karargahlarına gitmesi; ve başkan adaylarının Chatham House ve benzeri kuruluşlarda konferanslar vermesi İngiliz politik egemenlik politikasının Nijerya ve Nijeryalıların yaşamında hala çok fazla olduğunu ve pratik olarak, Nijerya siyasetinin her yönünün hala sömürge etkilerini barındırdığını bize gösteriyor.

Kenan Toprak, Araştırmacı

Nijerya

Yorum gönder