Afrika ülkelerinin bağımsızlık süreci oldukça zor ve kanlı olmuştur. Bağımsızlık sürecini sancılı bir şekilde yaşayan ülkelerden biri de Portekiz Sömürgesi Angola’dır. Dünyanın en pahalı başkentlerinden Luanda ve zengin petrol yataklarına sahip olan Angola’nın özgürlük mücadelesi özellikle Küba ve Sovyet Rusya’nın desteği ile gerçekleşmiştir. Angola’nın bağımsızlık mücadelesi diğer Afrika ülkelerinde olduğu gibi filmlere konu olmuştur.
AFRİKA’NIN İLK KADIN YÖNETMENİ
Afrika’nın uzun metrajlı film yapan ilk kadın yönetmeni unvanını alan Sarah Maldoror, Angola’nın sömürgecilik karşıtı mücadelesini bir kadının mücadelesiyle ilişkilendirerek ele alır. Cezayir Bağımsızlık Savaşı (La Battaglia Di Algeri) filminde Gillo Pontecorvo’nun asistanı olan Maldoror’un ‘Sambizanga’sı Angola’nın henüz bağımsızlığını kazanmamış olması nedeniyle Demokratik Kongo’da çekilir.
BİR BABA, EŞ VE DİRENİŞÇİ OLARAK DOMINGOS
Angolalı yazar Jose Luandino Vieira tarafından yayınlanan, ‘Domingos Xavier’ın Gerçek Yaşamı’ romanına dayanan Sambizanga, bir kadının bebeğiyle birlikte, Portekizli yetkililer tarafından hapsedilen kocasının izni sürmesinin hikayesidir. Üç farklı bağlantıdan oluşan filmin birinci bağlantısı Maria’nın eşi Domingos’u aramasıdır. İkinci bağlantı aynı şekilde direnişçilerin Domingos’u aramasıdır. Üçüncü bağlantı ise Portekizlerle işbirliği yapmayı reddeden Domingos’un işkence edilerek öldürülmesidir. Ulusal kurtuluş hareketinin bir parçası olan Domingos, aynı zamanda bir aile babasıdır. Maria’nın kocası için yaktığı ağıtlar bir direnişçiden çok ‘evinin direği’ içindir. Kocasının siyasi faaliyetlerinden habersiz olan Maria, Domingos’un peşinden ailesinin kurtuluşu için giderken, direnişçiler bir ulusun mücadelesinin peşinden giderler. Film bu yönüyle hem aile hem de ulus bağımsızlığının birlikte yürümesi gerektiğini göstermesi bakımından dikkat çekicidir.
KARL MARX VE DEVRİMCİ MÜCADELEYE SELAM
Filmin bir diğer çekici dikkat noktası da devrimci hareket hakkındaki içeriktir. Maldoror burada adeta Karl Marx’a selam gönderir ve devrimcilerin kimler olduğuna vurgu yapar. Çünkü mücadele siyah ve beyazlar arasında değildir sadece. Domingos’a işkence edenler arasında beyazlar olduğu kadar siyahiler de vardır. Aynı zamanda bağımsızlık yanlıları Afrikalılardan oluştuğu gibi beyazlar tarafından da desteklenir. Tam bu noktada asıl bölünmenin zengin ve yoksular arasında, evrensel olduğu vurgulanır. Domingos, tutuklandığında da kolektif işbirliği devreye girmiş ve komündeki yoldaşlar (komşular), Maria’ya hem teselli hem de yiyecek vermiştir.
ANGOLA’YA İSYAN ÇAĞRISI
Domingos hayata gözlerini yumduğunda hapishane içindeki yoldaşları onu onurlandırır ve asla unutmayacaklarını bildirir. Bağımsızlık mücadelesinin verildiği dönemde D. Kongo’da çekilen film harekete geçme, isyan çağrısıdır. Çekildiği dönem itibariyle bağımsızlık mücadelesi veren Angola için 1973’te gösterime giren Sambizanga’nın büyük etkisi ve önemi hayal bile edilemez.
Sambizanga: Sambizanga, birçok Angola direnişçisinin işkence görüp öldürüldüğü hapishanenin bulunduğu Luanda’daki işçi sınıfı mahallenin adıdır. 4 Şubat 1961’de bu hapishane, Angola’nın Bağımsızlığı için Halk Hareketi – İşçi Partisi (MPLA) kuvvetleri tarafından saldırıya uğradı. MPLA, lojistik desteği Sovyetlerden alırken askeri yardımı Küba’dan alıyordu. 1975 yılında bağımsızlığını kazanan Angola’da çıkan iç çatışma 2002 yılına kadar sürdü.
Mehmet Baydemir
Araştırmacı Gazeteci
Benzer filmler
The Hero (2004)
Hollow City (2004)
Menşei: Angola, Fransa
IMDB: 6.9
Yönetmen: Sarah Maldoror
Oyuncular: Domingos de Oliveira, Elisa Andrade, Jean M’Vondo
Gösterim Tarihi: 26 Nisan 1973
Dil: Portekizce
Tür: Dram
Süre: 102 dakika