በአፍሪካ በልማት ስትራቴጂ ውስጥ አዳዲስ አቀራረቦች II
ለአፍሪካ ፍትሃዊ የኢኮኖሚ ሥርዓት ፕሮፖዛል
ባለፈው ሳምንት, ብሔራዊ ራዕይ መሪ ሟቹ ፕሮፌሰር. ዶር ነጀመቲን ኤርባካን “ፍትሃዊ ስርዓት” ጽንሰ-ሀሳብ ከአካባቢው ሁኔታ ጋር ሊጣጣም እና ለአፍሪካ መፍትሄ ሊሆን እንደሚችል ገልጸናል። በዚህ ሳምንትም ቱርክን ዛሬም ጉዳቱ የቀጠለውን የዋጋ ንረት ችግርን እንቀጥላለን።
የወለድ ሥርዓት አፍሪካን መበዝበዙና መጨቆኑን ቀጥሏል።አፍሪካ እና አፍሪካውያን በመቶዎች ለሚቆጠሩ ዓመታት እያደኀያቸው ነው። በአፍሪካ በአስተዳደር እጦት፣ በመፈንቅለ መንግስት፣ በውድነት፣ በዋጋ ንረት፣ በስራ አጥነት፣ በረሃብ፣ በኑሮ እጦት፣ በሰቆቃ እና ኃላ ቀርነት እየተሰቃየች ያለች ሲሆን የመላው አህጉር የገቢ ክፍፍል ከቀን ወደ ቀን እየከፋ ነው። ለዚህም ትልቁ ምክንያት የሆነው የዋጋ ንረት የካፒታሊዝም ሥርዓት የማይቀር ውጤት ነው። በምዕራቡ ዓለም ይህንን በሰው ሰራሽ መንገድ ለመቀነስ ጥቅም ላይ የሚውለው መፍትሄ የብዙሃኑን መጨቆን ዘዴዎች ሲሆን ይህም በአፍሪካ ውስጥ በከፍተኛ ሁኔታ ይተገበራል. በሌላ አነጋገር አንዱን መርዝ በሌላ መርዝ ለማከም የመሞከርመንገድ ነው። የኤርባካን “ፍትሃዊ ሥርዓት” ጽንሰ ሐሳብ በዚህ ረገድ የአፍሪካ ተስፋ ሊሆን ይችላል። ምክንያቱም በኢኮኖሚ ፍትሃዊ ሥርዓት ውስጥ የዋጋ ንረት ስለማይኖር ፣ ፍትሃዊ ሥርዓት ሲፀድቅ የዋጋ ግሽበት ዜሮ በመቶ ይሆናል።
እንደ የፍትሃዊነት ንድፈ-ሐሳብ, ዘመናዊ ቅኝ አገዛዝ የ IMF ማዘዣዎች እና የማስመሰል አስተሳሰብ ባወደሙበት፣ መፍትሄው በተመሳሳዩ አድራሻዎች መፈለግ አይቻልም። ፍትሃዊ የኢኮኖሚ ሥርዓት በኢኮኖሚያዊ ሥርዓት ውስጥ በማንኛውም ጊዜ ብዝበዛን የማይፈቅድ፣ ለሁሉም ሰው መብቱን የሚሰጥ፣ ሁሉንም በእኩል የሚያይና ለሁሉም እኩል ዕድል የሚሰጥ፣ ለሁሉም ሰው ጠቃሚና ገንቢ ተግባራትን የሚደግፍ፣ ኢኮኖሚያዊ እንቅስቃሴዎችን የሚያበረታታ እና አላስፈላጊ ነገሮችን, ኢ-ፍትሃዊ የኢኮኖሚ ልማት እንቅፋቶች የሚያስወግድ የኢኮኖሚ ሥርዓት ነው።
የካፒታሊዝም እና የኮሚኒዝም ጥቅሞችን መውሰድ እና ከጉዳቶቹን መራቅ
እንደ ፍትሐዊ ሥርዓት ንድፈ ሐሳብ ጠበብት የካፒታሊዝም ሥርዓት ትክክለኛ መሠረት ያለው፣ የሚያነቃቃና የሚቆጣጠረው “ትርፍ” እንዲሁም ኢ-ፍትሐዊ የሆነ የብዝበዛና የጭቆና ዘዴ የሆነውን “ወለድ”ን ያጠቃልላል። አሁንም በካፒታሊስት ሥርዓት ውስጥ ጠቃሚ የሆነው ‹‹የነፃ ገበያ ውድድር›› የተካተተ በመሆኑ፣ እምነትና ሞኖፖሊ በተግባር እንዳይፈጠር መከላከል አይችልም።በአንፃሩ የኮሚኒስት አገዛዝ በመርህ ደረጃ ከጥቅም ጋር የሚቃረን ነበር ነገር ግን የሰው ልጅ ተፈጥሮን በመቃወም “የንብረት ባለቤትነት መብት” እና “መሬትን” በመቃወም “የነፃ ገበያ ውድድርን” ቦታ ባለመስጠት ኢኮኖሚውን “በጠረጴዛ ዙሪያ ዋጋ በማውጣት” ለመምራት ሞክሯል። እንደ እውነቱ ከሆነ ግን ኢኮኖሚውን በዚህ መንገድ በማውደም እና የማክሮ ኢኮኖሚ ሚዛኖችን መፍጠር አልቻለም። “ፍትሃዊ የኢኮኖሚ ስርዓት” በበኩሉ ኢኮኖሚው ትክክለኛ መሠረት ያለው መመሪያ እና አበረታች ትርፍን የሚፈቅድ ሲሆን የፍትህ መጓደል እና የብዝበዛ መንገድ የሆነውን “ወለድ” አያካትትም ። በተጨማሪም የነጻ ገበያ ውድድርን ጥቅሞች እና በነሱ ላይ የተመሰረተ የንብረት ባለቤትነት መብትን ያካትታል፣ በአንፃሩ በሞኖፖል የመቆጣጠር እድልን ባለመስጠት ኢኮኖሚውን እና ህዝቦችን ከጉዳት ይጠብቃል። ስለዚህ, ‘ፍትሃዊ የኢኮኖሚ ሥርዓት’; “ለትክክለኛው ቅድሚያ በሚሰጠው አስተሳሰብ ላይ የተመሰረተ ሙሉ፣ ፍፁም እና ተስማሚ ስርአት ነው።” በዚህ ቅደም ተከተል የካፒታሊዝም እና የኮሚኒዝም ጠቃሚ ገጽታዎች አሉ። ሆኖም ግን, የእሱ ጎጂ ገጽታዎች አልተካተቱም።
በፍትሃዊ የኢኮኖሚ ሥርዓት ውስጥ የኢኮኖሚ እንቅስቃሴዎች በግለሰቦች ይከናወናሉ. እነዚህን ተግባራት ለማከናወን መንግስቱ ይረዳቸዋል. ይህንንም የሚያደርገው የአገሪቱንና የክልሎችን የልማት ዕቅዶች በማበረታታት ነው። መንግስቱ ከኢኮኖሚው ጋር የተያያዙ አጠቃላይ አገልግሎቶችን ይሰጣል እና ይቆጣጠራል እንዲሁም ኢኮኖሚ የካሳ አገልግሎቶችን ያካሂዳል እና ይቆጣጠራል። እንደ ኤርባካን ገለጻ፣ በፍትሃዊ የኢኮኖሚ ሥርዓት ውስጥ መንግስቱ የሀገሪቷን እና የክልሎችን ማክሮ እቅዶችን ያዘጋጃል ፣ ከነሱ ጋር የተያያዙ የኢንቨስትመንት ፕሮጄክቶችን ያዘጋጃል ፣ ግለሰቦች በግለሰብ ደረጃ ፣ እንደ ኩባንያ ወይም ፋውንዴሽን ፣ ከእነዚህ ፕሮጀክቶች የሚፈልጉትን አስመርጦ እና ያስፈጽማል። መንግስቱ እነዚህን ፕሮጀክቶች በሁሉም ረገድ ይደግፋል እና በጣም ጠቃሚ እና ውጤታማ የሆኑትን በተለያዩ ማበረታቻዎች እውን ለማድረግ ይመራል. የክልል፣ የጸጥታ፣ የአስተዳደር፣ የፍትህ አካላት፣ የኃይል አቅርቦት፣ የውሃ፣ የመንገድ፣ የመሠረተ ልማት አገልግሎት፣ የጤና፣ የትምህርት አገልግሎት፣ የትራንስፖርት፣ የኮሙዩኒኬሽን አገልግሎት፣ ወዘተ. መሰል አገልግሎቶችን በማከናወን የመሠረታዊ ኢኮኖሚያዊ ሸቀጦችን የማውጣት አገልግሎትንም ያከናውናል።
ገንዘብ = ንብረት መርህ
እንደ ኤርባካን በፍትሃዊ የኢኮኖሚ ስርአት ውስጥ ገንዘብ = ንብረት ” ነው። የዚህ ትርጉሙ ይህ ነው ሰዎች ያፈሩት ንብረት እና ለህብረተሰቡ ጥቅም ያቀረቡት ምንም ይሁን ምን በምላሹ የመጠቀም እኩል መብት እንዳላቸው የሚያሳይ ሂሳብ ይቀበላሉ።የአፍሪካ የተለምዶ ኢኮኖሚያዊ ሞዴሎችም ተስማሚ ነው። ለሌሎች ጥቅም ሲባል የቀረቡትን እቃዎች ያህል, ዜጎች በኪሳቸው ውስጥ ተመጣጣኝ የፍጆታ መብት በሌላ አነጋገር ገንዘብ አላቸው። ስለዚህ, የቀረቡት እቃዎች ጠቅላላ ዋጋ ያህል በዜጎች ኪስ ውስጥ የመጠቀም መብትን የሚያሳዩ የፍጆታ ድምር, ማለትም ገንዘብ አላቸው በሌላ አነጋገር ገንዘብ = ንብረት ነው።
ወለድ የለም መርህ
እንደ ኤርባካን ገለጻ፣ ለፍትሃዊ የኢኮኖሚ ሥርዓት ምንም ወለድ የለም። ወለድ ኢ-ፍትሃዊ፣ ጭካኔ ስለሆነ የማያመርቱት ደግሞ ከሚያመርቱት እጅ በግዳጅ በወለድ መጠን ጋር እኩል የሆነ ዕቃ እየወሰዱ ነው። ኤርባካን እንደሚከተለው ገልጾታል፣ “እቃውን ታመርታለህ፣ ለህብረተሰቡ ጥቅም ታቀርባለህ። በምላሹ፣ ገንዘብዎን ያገኛሉ፣ ማለትም፣ ሂሳብዎ ከምርትዎ ጋር ተመጣጣኝ የመጠቀም መብትዎን ያሳያል። በካፒታሊስት ስርአት ይህንን ገንዘብ በባንክ ውስጥ ስታስቀምጡ። ከአንድ አመት በኋላ, ይህ ገንዘብ ከወለድ ጋር ወደ እርስዎ ይመለሳል። በዚህ ዓመት አዲስ ምርት አላመረያችሁም። በሌላ በኩል፣ ሳያመርቱ ተጨማሪ የፍጆታ መብት ይሰጥዎታል። የካፒታሊስት ስርአት ይህንን የፍጆታ መብት የሚሰጠው ከየት ነው? ወይ በግልጽ ገንዘብ በማተም መስጠት በዚህ ጊዜ የሁሉንም ሰው ውለታ ወስደህ ለአንተ መስጠት ማለት ነው። ምክንያቱም በግልጽ የሚታተመው ገንዘብ በፍላጎት አቅርቦት ደንብ መሠረት የነባር ዕቃዎችን ዋጋ ይጨምራል ወይም የሌላ አምራች መብት ወስዶ ይሰጥዎታል። ይህ ማለት የዚያን ሰው ማለትም የአምራቹን ማለትም የሰራተኛውን ማለትም የድሆችን መብት ወስደህ ለአንተ መስጠት ማለት ነው። ሁለቱም ግፍ እና ጭካኔ ናቸው። በዚህ ምክንያት ወለድ የሚበላ ሰው የድሆችን እንባ ጠጥቶ ሥጋውን ደሙን እንደበላ ሰው ነው። እንደ ደም የሚጠጣ ቫምፓየር ነው። በሌሎች ስቃይ ውስጥ ደስታን በሚፈልግ ሰው ሁኔታ ነው።በተጨማሪም አንድ ጊዜ ንብረቱን በፍትሃዊነት ወይም በግፍ የነጠቀ ሰው በወለድ ምንም አይነት ጥረት ሳያደርግ ሌሎች ሰዎችን ያለ አግባብ ይበዘብዛል እና በተቀመጠበት ቦታ ትልቅ ትርፍ ሊያስገኝ ይችላል። ይህ በአንፃሩ ድሃውን ህዝብ ከአስፈላጊነቱ ወደ ስርአት አልባነት የሚገፋው፣ ባለፀጋው ያለ አግባብ ባገኘው ከፍተኛ ትርፍ ወደ ብልግና የሚገፋና በመጨረሻም የህብረተሰቡን “የሞራል ውድቀት” የሚያስከትል መንስኤ ነው። ወለድ ደግሞ የ40 አይነት ችግር የሚያመጣ ጀርም ነው።
ለአፍሪካ የብሔራዊ ራዕይ መሪ የሆኑት ሟቹ ፕሮፌሰር. ዶር. የኔጅሜትቲን ኤርባካን “ፍትሃዊ ስርዓት” ጽንሰ-ሐሳብ ከአካባቢያዊ ሁኔታዎች ጋር እንዴት እንደሚስማማ እና መፍትሄ እንደሚሰጥ መወያየታችንን በሚቀጥለው ሳምንት እንቀጥላለን።
ማስታወሻዎች
* በእርግጥ ጳጳሳቱ ከግሮሰሪ የሚገዙትን ማስቲካ እንኳን የሚቀረጥ የምዕራቡ ዓለም ሥልጣኔ በኦቶማን አገር ከካህናት ምንም ዓይነት ቀረጥ እንዳልተሰበሰበ ሊረዳው አልቻለም።
* ሀጂ ሳሊህ እፈንዲ ይርሀማቸው። ቦስኒያ እና ሄርዞጎቪናን ለአራት መቶ ዓመታት የገዛው ኦቶማን ፣ በ1878 ኦስትሪያን በተያዘችበት ወቅት የወረራውን ሰራዊት በመቃወም ከፍተኛ ኪሳራ ላደረሰው ሀጂ ሳሊህ ኢፈንዲ እና ከ150 አመታት በኋላ አብረውት ለነበሩት ሙጃሂዶች ጸሎታችንን እናቀርባለን።እንዳትረሳው።
* በኦቶማን ኢምፓየር የከበረ ዘመን በቤህራም አጋ የላቅው የቱርክ ሙዚቃ በምዕራቡ ዓለም ኅላ የቀረንበት ውቅት ላይ እንደ ሃሲ አሪፍ ቤይ ያሉ ስሞችን ይዞ የኦቶማን ኢምፓየር ክንፍ ተሰበረ በታላቅ ሀዘን አዳምጣለች፣ ታንቡሪ ሲሚልስን በሀዘን አዳመጠ። በ90ዎቹ ውስጥ ‹ዜማ›ን የምንወድበት አንዱ ምክንያት ይህ ይመስለኛል አብዛኛዎቹ ተደስተዋል፣ እጃቸዉን ያነሳሉ፣ በቡጢ ተጣብቀው፣ የሞተውን ምድር ከእኛ የወሰዱት።